Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 01 lipiec 2025

Data wydarzenia: 26-06-25

Data końca wydarzenia: 26-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 26 czerwca 2025 r.

w przedmiocie projektu ustawy o wykonywaniu orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (UD 177)

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o wykonywaniu orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (UD 177), przedstawionym przy piśmie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z 3 marca 2025 r. (znak: BP.0230.2.2025, UD 177), opiniuje projekt negatywnie, zgłaszając do niego poniższe uwagi.
1. Projekt ustawy zakłada zobowiązanie wszystkich organów państwa do wykonania orzeczeń Europejskiego trybunału Praw Człowieka (ETPC), a tym samym jest sprzeczny:

a. z art. 178 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w którym wymusza podległość sędziów orzeczeniom ETPC, stosowanie ich w praktyce orzeczniczej, w sytuacji, w której sędziowie podlegają wyłącznie Konstytucji i ustawom;

b. z art. 195 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w którym wymusza podległość sędziów Trybunału Konstytucyjnego orzeczeniom ETPC, stosowanie ich w praktyce orzeczniczej, w sytuacji, w której sędziowie ci podlegają wyłącznie Konstytucji;

c. z art. 199 ust. 3 Konstytucji, w zakresie, w którym wymusza podległość członków pełniących funkcję sędziów Trybunału Stanu orzeczeniom ETPC, stosowanie ich w praktyce orzeczniczej, w sytuacji, w której sędziowie ci podlegają wyłącznie Konstytucji i ustawom;

d. z art. 31 ust. 3 Konstytucji w zakresie, w którym wykonywanie orzeczeń ETPC przez organy władzy wykonawczej, sądy i trybunały wprowadza ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw, a które to ograniczenia mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób, nie zaś w wykonaniu orzeczeń ETPC;

e. z art. 87 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w którym zobowiązuje organy państwa do stosowania tzw. wyroków pilotażowych ETPC, w sytuacji, w której z ratyfikowanej umowy międzynarodowej nie wynika uprawnienie EPTC do wydania wyroków pilotażowych i zobowiązywania Rzeczypospolitej Polskiej do zmiany prawa na podstawie wyroków pilotażowych;

f. z art. 87 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w którym nadaje orzeczeniom ETPC rangę jednego ze źródeł prawa, w sytuacji, w której katalog źródeł prawa w Konstytucji jest zamknięty;

g. z art. 190 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w którym nadaje orzeczeniom ETPC rangę orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, wprowadzając moc powszechnie obowiązującą i ostateczny charakter orzeczeń ETPC w polskim systemie prawa;

h. z art. 190 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w którym nakazuje stosować orzeczenia ETPC sprzeczne z powszechnie obowiązującymi i ostatecznymi orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego;
i. z art. 8 Konstytucji, w zakresie którym nakazuje stosować orzeczenia ETPC naruszając zasadę nadrzędności Konstytucji;

j. z art. 90 ust. 1 Konstytucji, w zakresie przyjmuje kompetencje ETPC do rozstrzygania kwestii ustroju sądów polskich i innych kwestii nie przekazanych na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej organizacji międzynarodowej

k. z art. 104 ust. 1 Konstytucji (art. 104 ust. 1 w zw. z art. 108 Konstytucji w odniesieniu do senatorów) w zakresie w którym przyjmuje związanie posłów (senatorów) obowiązkiem wykonania orzeczeń ETPC, traktowanymi jako instrukcje dla posłów w zakresie zmiany prawa (naruszenie mandatu wolnego);

l. z art. 144 ust. 3 Konstytucji, w zakresie w którym wymusza podległość Prezydenta RP orzeczeniom ETPC, w sytuacji w której realizacji prerogatyw przez Prezydenta np. prawa łaski nie podlega kontroli żadnego organu, w tym także kontroli sądowej;

m. z art. 7 Konstytucji, w zakresie w którym zobowiązuje organy państwa do naruszenia zasady legalizmu przez zmianę praktyki znajdującej podstawę w obowiązującym prawie oraz z zakresie w jakim narusza zasadę określoności przez brak w art. 7 pkt 2 projektu ustawy jakiegokolwiek określenia kierunku proponowanych zmian;

n. z art. 2 Konstytucji, poprzez naruszenie zasady poprawnej legislacji tj. przez wielokrotne posługiwanie się zwrotem „może” - w art. 7, art. 10 ust 2, art. 11, art. 21 ust 2 projektu ustawy;

o. z art. 173 Konstytucji - art. 12 projektu ustawy, który nakłada na organy i podmioty obowiązek dostarczenia informacji z akt jest sprzeczny z art. 173 Konstytucji RP z uwagi na podporządkowanie w tym zakresie sądów i Trybunałów Ministrowi Spraw Zagranicznych;

p. z art. 2 Konstytucji - art. 12 projektu ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP tj. z zasadą określoności. Z treści art. 12 projektu ustawy nie wynika, jaki podmiot będzie ustalał granice informacji i udzielenia pomocy. Brak doprecyzowania pojęcia „podmiotu”, wobec którego został skierowany obowiązek może prowadzić do nałożenia go wobec podmiotów, nie będące podmiotami publicznym. W porównaniu z treścią art. 1 i art. 4 projektu ustawy, w treści art. 12 projektu ustawy pojęcie „podmiotu” ma szersze znaczenie.

2. Ponadto, art. 41 projektu ustawy dotyczy art. 59 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym, która została uchylona artykułem 91 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF
WP.420.23.2025

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 01 lipiec 2025

Data wydarzenia: 26-06-25

Data końca wydarzenia: 26-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 26 czerwca 2025 r.

w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia opiniuje go pozytywnie z następującymi uwagami.
Przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy —Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ma na celu zminimalizowanie zagrożeń pożarowych. Aby wzmocnić funkcję prewencyjną i sprawiedliwościową prawa karnego sensu largo proponuje się wprowadzenie zmian, które pozwolą na skuteczniejszą walkę z niebezpiecznymi zachowaniami, polegającymi na:

Czytaj więcej...

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 01 lipiec 2025

Data wydarzenia: 26-06-25

Data końca wydarzenia: 26-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 26 czerwca 2025 r.
w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Karny

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Kamy (UD 223), przekazanym przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 29 kwietnia 2025 r., opiniuje projekt pozytywnie.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF

WP.420.45.2025

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 18 czerwiec 2025

Data wydarzenia: 13-06-25

Data końca wydarzenia: 13-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 13 czerwca 2025 r.

w przedmiocie projektów rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości:
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (B894),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B895),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych
(B897),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (B896).

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z przedstawionymi jej przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 23 maja 2025 r. (znak: DL-V.4670.6.2025) projektami rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości: zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (B894), zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B865), zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (B897), zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (B896), opiniuje je pozytywnie z poniższymi uwagami.
Krajowa Rada Sądownictwa zauważa, że projektodawca powinien rozważyć podjęcie odpowiednich prac legislacyjnych aby ustanowić generalne i trwałe zasady określania wysokości kosztów i opłat adwokackich i radcowskich, oparte na obiektywnych i przewidywalnych kryteriach, eliminujących potrzebę periodycznego ich waloryzowania.
Dotychczasowy model normatywny wymusza każdorazowe nowelizowanie rozporządzeń wykonawczych jedynie w celu dostosowania stawek do zmieniających się warunków ekonomicznych, zaś dodatkowym mankamentem tego rozwiązania jest pozostawienie tej decyzji w kompetencjach przedstawiciela władzy wykonawczej - Ministra Sprawiedliwości.
Rodzi to ryzyko instrumentalizacji tych decyzji dla celów politycznych. Brak prawidłowego ukształtowania zasad ustalania kosztów pomocy prawnej skutkuje nie tylko inflacyjną deprecjacją ich wysokości, ale również prowadzi do sytuacji, w której wywierany jest wpływ na niezależność zawodów zaufania publicznego, takich jak adwokatura i radcowie prawni, poprzez uzależnienie ich wynagrodzenia od arbitralnych decyzji organu administracji
rządowej.
Oparcie wysokości stawek opłat i kosztów na podstawie jasnych, obiektywnych wskaźników ekonomicznych - takich jak przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, czy wskaźnik inflacji ogłaszany przez GUS, wydaje się w takiej sytuacji odpowiednie i eliminujące zagrożenie naruszenia konstytucyjnej zasady równego prawa dostępu do sądu poprzez uniemożliwienie arbitralnych decyzji władzy wykonawczej odnośnie do wyceny kosztów udzielonej pomocy prawnej z urzędu w ramach postępowań toczonych przez władzę sądowniczą.

WP.420.50-53.2025

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 18 czerwiec 2025

Data wydarzenia: 13-06-25

Data końca wydarzenia: 13-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 13 czerwca 2025 r.
w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o prokuraturze 

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o prokuraturze, przedstawionym przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu z 26 marca 2025 r. (znak: SPS-III.020.64.6.2025), opiniuje go pozytywnie, zgłaszając poniższe uwagi.
Rada wskazuje, że projektowane zmiany art. 87 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (dalej jako „kpk”) oraz dodanie § 5 do art. 137 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze należy uznać za zbędne, generujące zbędną redundancję normatywną. Przede wszystkim pozostają one w kolizji z projektowanym art. 87 § 1 kpk, który samodzielnie i wystarczająco reguluje sytuację pełnomocnika strony innej niż oskarżony oraz osoby niebędącej stroną postępowania. Projektowany art. 87 § 1 kpk wprowadza jednoznaczną normę przyznającą stronom innym niż oskarżony - a także osobom niebędącym stronami - prawo do ustanowienia pełnomocnika oraz jego obecności na każdym etapie postępowania z ich udziałem. Jest to przepis o charakterze ogólnym i zasadniczym, który obejmuje całość sytuacji procesowych, w których dopuszczalny jest udział tego pełnomocnika.
Tym samym stanowi on podstawę do stwierdzenia bezprawności działań osoby prowadzącej czynność, która to prawo ogranicza lub uniemożliwia jego realizację.
Dodanie § 2 do tego samego artykułu, zgodnie z którym osoba prowadząca czynność, która uniemożliwi obecność pełnomocnika, zostaje z mocy prawa wyłączona ze sprawy, nie jest konieczne, ponieważ jego funkcjonalny sens wynika już z treści art. 87 § 1 kpk w związku z istniejącymi przepisami o wyłączeniu sędziego, prokuratora czy innych osób prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz innych oskarżycieli publicznych w razie zaistnienia przesłanek naruszenia prawa do obrony lub rażącego naruszenia przepisów postępowania.
Co więcej, projektowany § 2 czyni z wyłączenia z mocy prawa automatyzm proceduralny, który może prowadzić do dezorganizacji postępowania i być nadużywany jako środek taktyczny.
Jeszcze mniej zasadna wydaje się być nowelizacja ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r.
- Prawo o prokuraturze, polegająca na dodaniu § 5 do art. 137. Regulowanie tożsamej sankcji procesowej (automatycznego wyłączenia ze sprawy) dla prokuratora w odrębnym akcie prawnym - podczas gdy identyczne ujęcie zawarto już w projektowanym art. 87 § 2 kpk -prowadzi do nadmiarowości legislacyjnej oraz rozszczepienia systemowego. Co więcej, czyni system prawa niespójnym i naraża go na interpretacyjne trudności - szczególnie, gdy chodzi o ocenę zakresu i pierwszeństwa stosowania obu przepisów, a także faktycznej intencji projektodawcy w zakresie modyfikacji zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora za przewinienia służbowe.
Z punktu widzenia zasad poprawnej legislacji, wystarczające byłoby pozostawienie jedynie projektowanego art. 87 § 1 kpk. Wprowadzenie dodatkowych sankcji w odrębnych paragrafach lub ustawach prowadzi do powielania norm i potencjalnej inflacji przepisów prawa, w tym gwarancyjnych i sankcyjnych. W konsekwencji, uzasadnione byłoby odstąpienie od projektowanych art. 87 § 2 kpk oraz art. 137 § 5 Prawa o prokuraturze i pozostanie przy klarownej, jednolitej regulacji aktualnego art. 87 § 1 kpk.
Zastrzeżenia Rady budzą także zmiany proponowane odnośnie do art. 147 § 2 kpk, a także dodanie § 2b i § 2d. Dotyczą one obowiązkowej rejestracji obrazu i dźwięku podczas czynności procesowych oraz przyznania uczestnikom prawa do samodzielnego ich utrwalania.
Regulacje te mogą dezorganizować postępowanie i stwarzać zagrożenia dla porządku procesowego oraz ochrony danych osobowych i praw uczestników postępowań.
Projektowany art. 147 § 2 kpk nakłada obowiązek rejestracji obrazu i dźwięku w przypadku przesłuchania świadka lub biegłego nie tylko w sytuacjach szczególnych (jak dotychczas — np. przesłuchanie niepowtarzalne - art. 147 § 2 pkt 1 kpk), lecz także każdorazowo w razie wniosku uczestnika czynności. Taka regulacja sprawi, że stosowna rejestracja będzie przeprowadzana, niezależnie od oceny przydatności, możliwości technicznych czy wartości dowodowej. Może to prowadzić do instrumentalnego składania wniosków - wyłącznie w celu opóźnienia czynności - wiedząc, że brak technicznych warunków skutkować będzie obligatoryjnym odroczeniem takich czynności. Ponadto przyznanie każdemu uczestnikowi czynności/rozprawy prawa do rejestrowania obrazu i dźwięku własnymi urządzeniami (w projektowanym § 2b), bez jakiegokolwiek mechanizmu kontroli sądu (opartego o kryteria celowości i proporcjonalności), prowadzi do zagrożeń dla bezpieczeństwa informacji, ochrony wizerunku świadków, stron i pełnomocników, a także sprzyja możliwościom nielegalnego rozpowszechniania materiałów (nawet mimo formalnego zakazu ich publikacji).
Równolegle do powyższych uwag zaznaczyć należy, że odesłanie zawarte w projektowanym art. 147 § 2d kpk powinno zostać skorygowane zgodnie z zasadami poprawnej legislacji, poprzez wskazanie jednostki redakcyjnej wyższego rzędu, w której umieszczono pkt 3, o którym mowa w odesłaniu zawartym w tym artykule.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF
WP.420.38.2025